TUARAN

Penempatan ini telah sedia wujud sebelum kedatangan penjajah Barat dengan sistem pentadbiran oleh pembesar yang dilantik oleh Kerajaan Brunei daripada kalangan rakyat tempatan. Kewujudan nama Tuaran terbukti melalui surat Raffles kepada Setiausaha British di India memohon kebenaran memasuki Borneo Utara atas pelawaan daripada Sultan Brunei. Pelawaan oleh Kerajaan Brunei adalah didesak oleh masalah lanun yang berleluasa dikawasan Jawaran (Tuaran) dan kawasan Jampasoo (Tempasuk). Tuaran bersempena dengan nama sungai Tuaran iaitu satu-satunya sungai yang amat penting di daerah Tuaran.